Op dit moment worden door zowel Ledvance (Osram) als Opple z.g.n. Universal Led tubes op de markt gebracht.
Dit type led tube kan volgens opgave van de leverancier zonder aanpassing van de inwendige bedrading van de armatuur toegepast worden ter vervanging in zowel TLD HF EVSA systemen als ook 50Hz EM systemen. De leverancier claimed hiermee dat retrofit van conventionele TLD hiermee nog eenvoudiger wordt, immers er hoeft niet meer gekeken te worden welk systeem in de armatuur in gebruik is, HF of 50Hz. (zie opmerking) Beperking is dat deze tubes niet op alle HF EVSA’s gebruikt mogen worden en afhankelijk van het toegepaste type HF EVSA verschillend presteren in licht opbrengst (Lumen) en opgenomen systeemvermogen (W). (zie tabel)
De leverancier (met name Ledvance) beschikt hiervoor over een z.g.n. compatibility lijst van vrijgegeven HF EVSA’s.
Opple stelt dat hun Universal Led tube op alle HF EVSA’s mag worden toegepast, en bij twijfel zij de combinatie EVSA en Led tube gratis voor de klant zullen testen. Voor toepassing met een 50Hz conventioneel EM VSA zijn er bij beide leveranciers geen beperkingen. In middels heeft EMB-consultancy een aantal van deze HF/EM Universal Led tubes getest.(zie tabel)
Veiligheid.
Tijdens montage van de Led tube kan (wanneer de netspanning niet is afgeschakeld) aan één van de uiteinden van de tube spanning op de contactpennen komen te staan. Om dit te voorkomen zijn de tubes aan beide uiteinden voorzien van zowel een “automatisch” verende als ook een handmatige schakelaar.
De handmatige schakelaar kan alleen geactiveerd worden wanneer de tube aan beide uiteinden in de lampvoet gemonteerd is. Echter er kan bij m.n. 4ft armaturen een probleem zijn daar in sommige gevallen bij deze armaturen het uiteinde van de tube in een uitsparing valt, waardoor de handmatig te bedienen schakelaar niet meer bereikbaar is en dus de lamp niet kan worden ingeschakeld (zie foto).
Tube mag niet op 230/50Hz worden aangesloten.
We zijn van de op dit moment veel toegepaste 50Hz EM compatible Led tubes gewend dat we deze kunnen aansluiten op 230V/50Hz met of zonder een 50Hz EM ballast in serie. Bij de HF/EM Universal led tube is dit niet toegestaan, dit geldt overigens ook voor de specifieke niet Universal HF compatible tubes.
Bij aansluiten van de HF compatible of HF/EM Universal Led tube op 230V/50Hz wordt de Led tube zwaar over belast en zal na korte tijd overlijden.
Bij toepassing van de std. 50Hz Led tube is dit geen probleem, deze werkt op 230V/50Hz zowel met als zonder EM ballast in serie. Dat deze HF compatible en HF/EM Universal Led tubes niet zonder HF EVSA of 50Hz EM ballast in serie op 230V/50Hz mogen worden aangesloten heeft een belangrijk nadeel t.o.v. de standaard 50Hz EM compatible Led tubes.
Stel dat bij de HF compatible of HF/EM Universal led tube het HF EVSA of de 50Hz. EM ballast defect raken dan is de enige oplossing;
1) het aanwezige defecte EVSA of EM ballast vervangen door nieuw en de bestaande Universal led tube laten zitten of;
2) het defecte EVSA of EM ballast overbruggen en een nieuwe standaard 50Hz Led tube toepassen.
Beide oplossingen zijn niet erg kosten vriendelijk.
Opm: In de praktijk zal de 50Hz EM ballast zelden defect raken, dit geldt niet voor het veel complexere HF EVSA.
Prestaties versus specificaties
De door de leverancier verstrekte specificaties zoals lichtopbrengst (Lm) en verliesvermogen (W), wijken in de praktijk soms nogal eens af van de werkelijkheid. De leverancier noemt in zijn specificaties het verliesvermogen en lichtopbrengst van de led tube, niet het systeemvermogen. Echter de leverancier vermeldt dat systeemvermogen en lichtopbrengst kunnen worden beïnvloed door het toegepaste HF EVSA en 50Hz. EM ballast.
EMB-consultancy heeft verschillen t.o.v. de leverancier specificaties van door leverancier vrijgegeven HF EVSA en 50Hz EM ballasten, gevonden van -/-5 tot -/-15% in lichtopbrengst en + 35% tot + 40%. in opgenomen vermogen, met name de verschillen in opgenomen systeem vermogen zijn significant hoger dan volgens de specificaties mocht worden verwacht.
Dit hogere systeemvermogen wordt voor een belangrijk gedeelte veroorzaakt door het hogere opgenomen vermogen van het EVSA en de led tube dan door de leverancier wordt aangegeven. Normaal is het verliesvermogen van een EVSA ca. 10% van het lampvermogen, voor een 36W HF TLD lamp is dit ca. 3W tot 4W.
Echter bij toepassing van een HF compatible of HF/EM Universal Led tube kan het verliesvermogen van het EVSA en de led tube oplopen tot soms wel 10W.
Voor het 50Hz. EM ballastsysteem geldt dit probleem niet, het ballast verlies vermogen van een EM ballast in serie is ca. 0,5W.
Niet alleen dat dit hoge verliesvermogen niet energiebesparend is, zal dit hogere verliesvermogen een hogere tc temp. van het EVSA tot gevolg hebben, wat de levensduur van dit EVSA aanzienlijk kan bekorten.
Aangezien deze Led tubes vaak zullen worden gebruikt in “oudere” installaties is het risico van vroegtijdige EVSA uitval niet denkbeeldig. Wanneer dit gebeurt zal, zoals eerder is vermeld, of het EVSA vervangen moeten worden of het EVSA worden overbrugd en een nieuwe 50Hz std. Led tube worden toegepast.
Conclusie:
Wanneer overwogen wordt om in een HF TLD of 50Hz. EM systeem de TLD lamp te vervangen door een HF compatible of HF/EM Universal Led tube, is het verstandig alvorens tot aankoop over te gaan om de prestaties m.b.t. systeemverliezen en lichtopbrengst tevoren te laten meten door een onafhankelijk deskundige. Hierbij dienen ook andere zaken zoals PF, THD, lumen modulatie (flikker) e.d. te worden meegenomen.
In het onderzoek gedaan door EMB-consultancy is gebleken dat hier belangrijke afwijkingen in de toegestane c.q. gewenste waarden kunnen voorkomen.
Let op:
Ondanks dat de leveranciers, zowel Ledvance als Opple, stellen dat hun HF/EM Universal Led tubes zonder aanpassing van de bedrading de bestaande HF of 50Hz TLD systemen kunnen vervangen is dit niet in alle gevallen het correct.
Conventionele 50Hz EM systemen kunnen voor PF correctie voorzien zijn van een aan de TLD lamp parallel geschakelde PF correctie condensator. Deze parallel geschakelde PF correctie condensator moet in ALLE gevallen VERWIJDERD worden. Bij niet verwijderen van deze condensator zal de PF van het systeem dalen van > 0,90 naar < 0,30.
Ten gevolge hiervan kunnen ondanks het lagere systeemvermogen van de Led tube t.o.v. de TLD lamp, de leiding verliezen tot wel 30% hoger worden dan de oorspronkelijke waarden.
Februari 2017